Jerzyk blady
| Apus pallidus[1] | |||
| (Shelley, 1870) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
jerzyk blady | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Jerzyk blady[4] (Apus pallidus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny jerzykowatych (Apodidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Zasiedla południową Europę (zwarty zasięg najdalej na północ w Górach Iberyjskich, pojedyncze wystąpienia stwierdzono i z bardziej północnych regionów), Maderę, Wyspy Kanaryjskie, północną Afrykę od Mauretanii na wschód po Pakistan w Azji Południowej. Populacje z południa zasięgu i niektóre z Bliskiego Wschodu są osiadłe, pozostałe migrują; zimowiska znajdują się głównie w Sahelu[2]. Zabłąkane osobniki odnotowywano dalej na południe aż po Zambię.
W październiku 2013 w Kołobrzegu odnotowano pierwsze wystąpienie gatunku w Polsce[5][6][7]. Po raz drugi stwierdzono go w listopadzie 2018 we Władysławowie[8], zaś do końca 2021 odnotowano łącznie 10 stwierdzeń[9].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Podgatunki
[edytuj | edytuj kod]Wyróżnia się trzy podgatunki A. pallidus, które zamieszkują[2][10]:
- A. p. brehmorum E. Hartert, 1901 – Madera, Wyspy Kanaryjskie, wybrzeże północnej Afryki, Europa Południowa do Turcji; zimuje głównie w Sahelu.
- A. p. illyricus Tschusi, 1907 – północno-zachodnie wybrzeża Półwyspu Bałkańskiego; zimuje głównie we wschodnim Sahelu.
- A. p. pallidus (Shelley, 1870) – od Mauretanii na wschód lokalnie przez Saharę, Egipt i Bliski Wschód do Pakistanu; migrujące populacje zimują w Sahelu, rzadziej na wybrzeżu Pakistanu.
Dawniej za podgatunek jerzyka bladego uznawano także A. niansae somalicus, obecnie traktowany jako podgatunek jerzyka brązowego[2].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]Epitet gatunkowy pallidus to łaciński przymiotnik oznaczający „blady”[11].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Wygląd
- Bardzo podobny do jerzyka zwyczajnego, niemalże identyczny. Ma jednak większą i bardziej intensywną białą plamę na gardle. W dobrych warunkach świetlnych jasnobrązowe brzegi piór tworzą jakby łuskowanie. Dookoła oka czarna plama, płytsze wcięcie w ogonie. Ciemniejszy grzbiet i nieco jaśniejsze skrzydła. Młode takie jak dorosłe.
- Wymiary
- długość ciała: 16–17 cm
rozpiętość skrzydeł: 42–46 cm
masa ciała: 50 g
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]
- Biotop
- Zamieszkuje suche i skaliste obszary.
- Głos
- Podobny do jerzyka zwyczajnego, ale niższy.
- Lęgi
- Gniazduje w starych budynkach i na klifach. Dwa lub trzy jaja inkubowane przez około 20 dni.
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]IUCN klasyfikuje jerzyka bladego jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, mieści się w przedziale około 0,8–1,5 miliona dorosłych osobników. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za prawdopodobnie stabilny[3].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[12].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Apus pallidus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Chantler, P., Bonan, A. & Boesman, P.: Pallid Swift (Apus pallidus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-30)].
- ↑ a b Apus pallidus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Apodini Olphe-Galliard, 1887 (1836) (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-18].
- ↑ „Ptaki Polski”, nr 4/2013, s. 6
- ↑ Orzeczenia Komisji Faunistycznej z listopada 2013
- ↑ Komisja Faunistyczna. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2013. „Ornis Polonica”. 55, s. 181–218, 2014.
- ↑ Komisja Faunistyczna. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2018. „Ornis Polonica”. 60, s. 125–160, 2019.
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owlet-nightjars, treeswifts, swifts. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-18]. (ang.).
- ↑ pallidus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-01-13] (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Paul Sterry, Andrew Cleave, Clements Andy, Goodfellow Peter: Ptaki Europy. Przewodnik. Warszawa: Świat Książki, 2002, 2007, s. 247. ISBN 978-83-247-0818-5.
- Informacje o jerzyku bladym na www.arkive.org (ang.)
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Gianfranco Colombo: Obszerny artykuł o jerzyku bladym. [w:] Monaco Nature Encyclopedia [on-line]. [dostęp 2021-05-18]. (ang. • fr. • wł.).